Prens Sabahattin Bey

Sabahattin Bey

 Prens Sabahattin Bey 1879 yılında İstanbul’da doğmuştur. Babası, Osmanlı Adliye nazırlarından Mahmut Paşa, annesi sultan Abdülhamit in kız kardeşi Seniha Sultan’dır. Babasının konağında özel eğitim görmüş; Arapça, Farsça ve Fransızcayı küçük yaşta öğrenmiştir. İç politik mücadeleler, demir yolları imtiyazları gibi nedenlerden çıkan tartışmalar dolayısıyla 1899 yılında Avrupa'ya kaçan babasına kardeşiyle birlikte eşlik etmiştir. Yurt dışında bulunduğu süre zarfında çeşitli beyannameler yayınlamıştır. Kardeşiyle birlikte bir ara Mısır Hıdivi’nin yanında bulunmuş ancak; daha sonra Avrupa'ya geri dönmek zorunda kalmıştır.

    1902 yılında, Paris’te 1.Jön Türk Kongresi'ni toplamış; bu kongrede,"Osmanlı Devleti'ne yabancı müdahalede bulunmaya ihtiyaç vardır." Diyen grubun liderliğini yapmıştır. Bu kongreden bir sonuç alamayınca Malta, İngiltere ve Yunanistan'da İstanbul’a "ihtilal komploları" hazırlamakla meşgul olmuştur, ancak; başarılı olamamıştır. Bu arada pek çok yabancı gazetede ve dergilerde Türkiye hakkında yazılar yayınlamıştır.

     1902'de Paris'te Teşebbüs-ü şahsi ve Âdem-i Merkeziyet Cemiyeti'ni kurmuştur.1906'da da Terakki Dergisi'ni yayınlamaya başlamıştır.

     1906 yılında Paris'te toplanan 2. Genç Türk Kongresi'ne de katılmıştır. 2.Meşrutiyet'in ilanından sonra, 3 Eylül 1908' de daha önce ölmüş olan babasının cenazesini de alarak İstanbul’a gelmiş; ancak İttihat ve Terakki Cemiyeti ile Avrupa'da başlayan mücadelesi yurt içinde daha da şiddetlenmiş ve taraftarları tutuklanmıştır. "31 Mart" olayları sırasında olayları tertipleyenler arasında sayılarak tutuklanmıştır. Dört-beş gün içinde serbest bırakılmış ve tekrar Avrupa'ya dönmüştür. Sonra tekrar Türkiye'ye gelmiş ancak bu kez de Mahmut Şevket Paşa suikastından sorumlu görülmüştür.

     Cemal Paşa onu, 31 Mart olaylarından, Halaskar Zabitan Grubu olaylarından ve Arnavutluk isyanını teşvikten de suçladığından gıyaben i- dama mahkûm edilmiştir. O da bir İngiliz kuruluşuna sığınarak tekrar Avrupa'ya kaçmıştır.

     1.Dünya Savaşı sırasında Osmanlı Devleti'nin tarafsız kalmasını sağlamak için birçok girişimlerde bulunmuştur.1919 yılında tekrar İstanbul 'a gelmiş; ancak, Hilafet Kanunu dolayısıyla 1924'te tekrar yurtdışına çıkmak zorunda kalmıştır.1948'de İsviçre’nin Neuchatel kentinde ölmüştür.1952 yılında cenazesi Türkiye'ye getirilerek İstanbul Eyüp'te babasının yanına gömülmüştür.

Görüşleri

·      Kanuni Esasi yeniden yürürlüğü konması gerektiğini ve mahalli idarelere kendi kendine yönetme hakkı veren bir konfederatif sistem kurulması gerektiğini belirtir.

·      Ancak bu şekilde İmparatorluk içinde yaşayan etnik grupların ayrılma eğilimleri törpülenecektir der.

·  Edmond Demolins’in fikirlerini benimseyen Sabahattin Bey tanınmış sosyologlar gibi, toplumları ferdiyetçi ve toplumcu olarak 2’ye ayırmaktadır.

·    Anglosakson uygarlıkların ileri bir seviyeye ulaşmalarının sebebini ferdiyetçiliğin hâkim olduğu toplum yapılarına bağlamaktadır.

·    “ Osmanlı İmparatorluğu, toplumcu bir yapıya sahip olduğu için geri kaldı. Çağdaş medeniyet seviyesine ulaşılması için devlet yönetiminde âdem-i merkeziyetçiliğin yerleşmesi gerekmektedir” der.

·   Bir siyasetçi olarak Sabahattin Bey’in zaafı, giderek gelişmekte olan bir milliyetçiliğin temsilcisi olan Bahattin Şakir Bey grubu ile Arap, Arnavut, Kürt muhalefet hareketleri arasında kalmasıdır.