Antik Mısır Tarihi (Eski Krallık Dönemi)

Erken Devir (1.-2. Sülaleler)(M.Ö. 2920-2650)

Mısır, Erken Devir’de 1. Ve 2. Sülaleler tarafından yönetilmiştir. 1. Sülale efsanevi kral Menes ile başlar. Araştırmalar, Menes’in gerçekten yaşadığına ilişkin bir kanıt bulamamışlardır. Kendi dönemlerinde bu krallar resmi unvanlarını oluşturan Horus adlarıyla tanınırlardı, kral listelerinde geçen doğum adlarını kullanmazlardı. Bu nedenle kral listelerinde adı geçen Kral Aha ile Menes’in aynı kişi olduğu düşünülmektedir. 1. Sülaleyle birlikte yazı yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Siyasi başkent olarak da Memfis kurulmuştur. Abidas ve Hierakonpolis bu dönemin diğer önemli merkezleridir.

1.Sülale’nin Yakındoğu ve Libya ile ilişkileri olmuştur. Ülke toprakları güneyde 2. Çağlayana kadar uzanmıştır. Bu dönemde krallar ve saray halkı Abidas’ta çölün içlerinde bir mezarlığa gömülmüşlerdir. Mütevazı boyutlarda inşa edilmiş bu mezarlar sonraki dönemlerde soyulmuşlardır. Yüksek devlet görevlilerden bir grup ise Sakkara’nın kuzeyinde inşa edilmiş mezarlara gömülmüşlerdir.

2.Sülale’nin ilk kralı Peribsen, Mısır Tarihi’nde Horus değil seth adını taşıyan ilk ve tek kraldır. Peribsen adının bir Horus adı olan Sehmehib’den değiştirildiği düşünülmektedir. 2.Sülale döneminin başında, kraliyet mezarlığı Sakkara’ya taşınmıştır. Kral Hasehemvi döneminde Suriye-Lübnan bölgesindeki liman kenti Biblas ile ticari ilişkiler kurulmuştur. Yukarı Mısır’da birçok taş yapı inşa ettirilmiştir. Bu dönemde gerek kraliyet gerekse özel kişilerin yaptırdığı taş heykellerin kalitesi artmıştır. Hasehemvi tüm rakiplerini ortadan kaldırarak devletin bütünlüğünü güvence altına almıştır.

Eski Krallık(3.-8.Sülaleler)(M.Ö. 2650-2134)

3. ve 4.Sülaleler, düzeni ve barışı sağlayarak Klasik Mısır Uygarlığının temellerini atmışlardır ve güçlendirmişlerdir. Eski krallıkta kraliyet ve yönetim merkezi Memfis kentidir. Memfis, modern Kahire’nin yaklaşık 20 km. güneyindedir. Geleneksel düşünceye göre ilk kral Menes tarafından kurulmuştur. Aynı zamanda tanrı Ptah kültüne tapınılan büyük bir dinsel merkezdir.

Coser(M.Ö. 2630-2611) zamanında 1. Ve 2.çağlayanlar arasındaki Aşağı Nubya bölgesi ilk kez egemenlik altına alınmıştır. 3.Sülale döneminden itibaren Mısır, Sina’da bakır ve firuze madenlerine sahip olmuştur ve işletmeye başlamıştır. 3.Sülale’nin son kralı Huni(M.Ö. 2599-2575), Nil’in Elefantin adasında bir kale kurarak Mısır’ın 1.çağlayandaki güney sınırını iyice güvence altına almıştır. 3.Sülale ile mütevazı binalardan anıtsal taş mimariye geçilir. Sakkara platosunda, vezir mimar İmhatep tarafından inşa edilen 6 basamaklı piramit yükselir. Dünya’nın en eski piramidi olan bu yapının güneydoğusunda küçük ibadet odalarıyla çevrili bir tören avlusu vardır. Coser’in halefleri olan krallardan Sehemhet(M.Ö. 2611-2603), Sakkara’da kral Huni ise Meidum’da yaptırmaya başladıkları piramitleri bitirememişlerdir.

4.Sülale’nin ilk kralı Snefru, Nubya bölgesine sefer yapmış, 7.000 esir ve 200 bin baş hayvanı ganimet olarak almıştır. Kuzeyde bakır madenleri bakımından zengin olan Sina yarımadasına, Fenike’ye ve batıdaki Libyalılara karşı da sefer yapmıştır.

4.Sülale’nin büyük piramitlerin dönemidir. Eski krallık döneminde 3. ve 4.hanedanlar zamanında inşa edilen ünlü piramitler o döneme “Piramitler Çağı” adının verilmesine neden olmuştur. Snefru, Meidum’da Huni’nin başladığı piramidin yapımına devam eder ancak sonra kendi piramidini yapmak için yarım bırakır. Dahşur’da “Eğik Piramit” ve “Kızıl Piramit” olarak adlandırılan iki piramit yaptırmıştır. Kızıl piramit geometrik olarak inşa edilen ilk piramittir.

Babası Snefru’nun yerine geçen Keops’un(Hufu-M.Ö. 2551-2528) Giza platosunda yaptırdığı piramit 146 metre yüksekliğiyle Eski Mısır’da inşa edilmiş en büyük piramittir. Ayrıca Dendara’da ilk Hathor tapınağını da yaptırmıştır. Keops da Sina’ya sefer düzenlemiştir. Keops’un yerine geçen oğlu Ra’cedef(M.Ö. 2528-2520) de kendisine Ravvaş’da bir piramit yaptırmak istemiş ancak ani ölümü sonucu inşaat yarım kalmıştır. Ra’cedef’in yerine geçen kardeşi Kefren(Hafre-M.Ö. 2520-2494) mezar kompleksini Keops Piramidinin hemen güneybatısına yaptırır. Kefren’in oğlu Mikerinos(Menkaure-M.Ö. 2490-2472) Giza’daki son piramidi yaptırmıştır. Bu piramit Keops ve Kefren piramitlerinden çok daha alçaktır. Giza piramitleri, Mısır’ın en görkemli anıtları olarak karşımıza çıkarlar. Anıtsal mimariye sahip olan piramitler, güç ve zenginliğin simgesiydiler.

4.Sülale’nin son firavunu Şepseskaf(M.Ö. 2472-2467) kendisine pramit yerine çok büyük bir mastaba yaptırmıştır.

5.Sülale firavunları Sina’ya seferler yapmışlar ve buradaki kabilelerle çatışmışlardır. Ayrıca Libya yağmalanmıştır. Suriye ile ekonomik ve diplomatik ilişkiler güçlendirilmiştir. Ticaret ilişkileri ise Ege’ye ve Girit’e kadar uzanmıştır. 5.Sülale zamanında piramitlerin boyutu küçülmüştür. Bu sülaleden Userkaf(M.Ö. 2465-2458) Sakkara’da Basamaklı Piramit’in hemen yanına küçük bir piramit yaptırmış ve buna Güneş tanrısı Ra için yaptırdığı anıtsal bir tapınağı ekletmiştir. Ondan sonra Menkauhar’a kadar gelen 5 kral da bu tür güneş tapınaklarını piramit mezarlarının yanına yaptırmaya devam etmişlerdir.

4. ve 5.Sülaleler tarihinin en önemli gelişmelerinden biri de Güneş tanrısı Ra’nın dininin ön plana çıkmasıdır. Mısır firavunları bu dönemde Ra’nın oğlu Horus unvanını kullanmaya başlamışlardır. Eski krallık zamanında Mısır toprakları güneyde Aşağı Nubya, kuzeyde Sina yarımadasına kadar uzanıyordu.

6.Sülale kral Teti(M.Ö. 2323-2291) tarafından kuruldu. Onu 1.Pepi(M.Ö.2289-2255) ve 2.Pepi(M.Ö. 2246-2152) takip etmiştir. 1.Pepi döneminde Nubya ve Doğu Çölü’ne seferler düzenlendi. Kuzey’de Sina bölgesindeki Bedeviler ve Güney Filistin’deki kabileler mağlup edildi. 1.Pepi’nin oğlu kral Merenre(M.Ö. 2255-2246) zamanında da Nubya şefleri tarafından sunulan vergiler kabul edilmiştir. Merenre ölünce yerine geçen kardeşi 2.Pepi zamanında yaşanan gerileme Eski krallığın sonu olmuştur. Bu çöküş dış etkenlerden kaynaklanmamıştır. 2.Pepi çocuk yaşta tahta çıktığı için, ülke siyasetinin uzun süre kralın annesi ve eyalet yöneticisi olan aile üyeleri tarafından belirlenmesi, krallığı ve yönetimi zayıflatmıştır.