Eski Asur Devleti

Asur Devleti

Asur Tarihi 4 bölümde incelenmektedir.

1-)Eski Asur Devleti(M.Ö.2000-1700)

2-)Orta Asur Devleti(M.Ö. 1700-1050)

3-)Yeni Asur Devleti(M.Ö.1050-722)

4-)İmparatorluk Devri(M.Ö.722-612)

Makalemizin bu bölümünde Eski Asur Devleti dönemini ele alacağız.

Eski Asur Devleti

Asurlular ile ilgili bilgilerimiz Kültepe, Mari, Eşnunna ve Nuzi arşivlerinin keşfi, diğer taraftan Eski Asur kral listelerini de kapsayan Korsabad Kral Listesi’nin bulunması ile çoğalmıştır. Böylece Eski Asur Devleti’nin kuruluşu hakkında bilgi edinebiliyoruz.

Korsabad Kral Listesi’ndeki ilk 17 kral çadırda yaşayanlar olarak belirtilmişlerdir. Böylece bu kralların Amurru asıllı bedevi şeyhleri olduğunu anlıyoruz.

28. Kral Kikia, III. Ur Sülalesi’nin vasali idi. III. Ur Sülalesi’nin düşmesinden sonra bu kral Asur şehrinde bağımsızlığını ila etmiştir.

M.Ö. 2.Binyıl başlarında Asur’da Puzzur-Aşşur Sülalesi kralları egemendir. Korsabad Kral Listesi’nde 30.-36.krallar bu sülaleye mensuptur. Bu sülalenin iktidarı döneminde Asur ile Anadolu arasında canlı bir ticaret söz konusudur. Bu dönem Asur Ticaret Kolonileri Çağı olarak isimlendirilir(M.Ö. 1970-1750)

Asur Ticaret Kolonileri çağına Kuşşara Kralı Anitta son vermiştir. Anitta’nın Asur’daki çağdaşı Kosabad Kral Listesi’nin 36.sırasında yer alan II. Puzzur-Aşşur’dur.

Korsabad Kral Listesi’nde II. Puzzur-Aşşur’dan sonra Naram-Sin, II.Erişum ve I. Şamşi-Adad isimleri zikredilmektedir. Ancak Naram-Sin ve II. Erişum, Eşnunna krallarıdır. Bu bilgiye göre Anadolu’daki Koloni Çağı sonra erdikten sonra Asur kenti Eşnunna kralları tarafından ele geçirilmiş ve Puzzur-Aşşur Sülalesi’nin egemenliğine son verilmiştir.

II. Erişum’dan sonra listede ismi zikredilen I. Şamşi-Adad öncelikle Babil’e gidip oradan destek kuvvetler alarak Asur’daki II. Erişum’u tahttan indirmiştir. Böylece kendisini Asur kralı ilan etmiştir. Şamşi-Adad’ın M.Ö. 1751-1718 yılları arasında devleti idare ettiği kabul edilmektedir. Şamşi-Adad, Asurlu değil Terqalı Amoritlerden idi.

Şamşi-Adad’ın askeri seferlerinin başında Asur’u zaptı gelir. Asur’u zapt edip krallığı ele geçirdikten sonra Mari kentini de ele geçirmiş ve küçük oğlu Yasmah-Adad’ı krallığın başına geçirmişti. Büyük oğlu İsme-Dagan ise veliaht prens olarak Ekal-latum şehrinde oturuyordu.

I.Şamşi-Adad zamanında Asur Devleti’nin hudutları doğuda Eşnunna’da batıda Akdeniz’e kadar uzanıyordu. Uzun idaresi boyunca I. Şamşi-Adad, Babil’e karşı daima saygılı ve dostane davranmıştır. Bunun sebebi Hammurabi’nin babası Sin-Muballit’in, Şamşi-Adad’a en zor zamanında yardım etmesi ve Şamşi-Adad’ın da bu iyiliği hiçbir zaman unutmamasıdır.

Şamşi-Adad’ın ölümüyle birlikte Mezopotamya devletleri arasındaki kuvvetler dengesi bozulmuş oluyordu. Gerçekten, Eşnunna kralı II. İbal-piel, Şamşi-Adad’ın ölümünden 4 yıl sonra onun iki oğlunu da yenmiş ve Orta Fırat’a yani Mari’ye kadar hâkimiyetini yaymıştı. Eşnunna kralının bu zaferiyle birlikte Asur’un Mari üzerindeki 17 senelik hâkimiyeti de sona ermiş oluyordu. Ancak bundan sonra Mari’de Eşnunna kralının değil de eski Lim sülalesinden gelen Zimri-Lim’in egemen olduğunu görüyoruz.

Bu sırada Asur kralı olan İşme-Dagan, Hammurabi’nin 29.senesine kadar yerini muhafaza edecekti.

Bunlar bize gösteriyor ki, Eski Asur Devleti I.Şamşi-Adad’ın ölümünden sonra fazla tutunamamış ve çok geçmeden tarih sahnesinden silinmiştir.