Valide Sultanların Çevirdiği Entrikalar

Hürrem Sultan

Güzelliği ve zekâsıyla Kanuni Sultan Süleyman’ın dikkatini çekmeyi başaran Hürrem Sultan kısa zamanda sarayın en etkin güçlerinden biri haline geldi.

Kanuni Sultan Süleyman’ın bir başka cariyesi Mahi Devran Gülbahar Sultan‘dan olan oğlu Şehzade Mustafa’yı öldürmesinde etkili olması Hürrem Sultan’ın en ünlü entrikalarından biridir.

Yeteneği ve zekâsı sayesinde Osmanlı Hanedanı’nın Kanuni Sultan Süleyman’dan sonraki padişahı olması beklenen Şehzade Mustafa, babasının emriyle boğularak öldürülür.

Bu ölümde büyük payı olduğu düşünülen Hürrem Sultan buna rağmen kendi oğullarından hiçbirinin tahta çıkışını göremeyecektir.

Hürrem Sultan’ın Kanuni’nin bir diğer cariyesi Mahi Devran Sultan’la ve Valide Sultan Ayşe Hafsa Sultan’la olan çatışmaları da dönemin en bilinen harem içi entrikalarındandır.

Hürrem Sultan her bakımdan Mahi Devran’ın önüne geçerek Kanuni Sultan Süleyman’ın nikâhlı eşi olmayı başarmıştır.

Hürrem Sultan divan toplantılarını gizli bir bölme arkasından izler ve fikirlerini padişaha sunardı.

Kızı Mihrimah Sultan’ın eşi damadı vezir-i azam Rüstem Paşa’yla olan ittifakı da onun devlet işlerinde etkin bir güç olduğunu göstermektedir.

Kanuni Sultan Süleyman’ın Hürrem Sultan’a olan aşkıyla yazdığı şiirleri onların aşklarının devletin üstünde olduğunu kanıtlar niteliktedir.

Mahpeyker Kösem  Sultan

Oğlu 4. Murat’ın tahta geçmesiyle valide sultan konumuna ulaşan Mahpeyker Kösem Sultan 4.Murat’ın küçük yaşta padişah olması nedeniyle devlet işlerinde büyük ölçüde söz sahibi oldu.

Ancak 4. Murat’ın ölmesiyle tahta diğer oğlu İbrahim’in geçmesi Mahpeyker Kösem Sultan’ın gelini Turhan Sultan’la olacak kıyasıya rekabetini başlatmış oluyordu.

Hem Kösem Sultan hem de Turhan Sultan devlet yönetiminde etkin birer güç olma çabasındayken aralarındaki rekabet harem ve saray içinde iyiden iyiye açığa çıkmıştı.

1.İbrahim tahta çıktığında imparatorluk büyük bir tehlikeyle karşı karşıyaydı. İbrahim hanedanın tek varisi durumundaydı ve acil bir şekilde hanedanın devamını sağlama zorunluluğu vardı.

Osmanlı hanedanının devamını sağlama görevi büyük ölçüde Kösem Sultan’a düştü.

Dengesiz tavırlarıyla bilinen oğlunun tedavisi için ülkenin her yanından üfürükçüler getiren Mahpeyker Kösem Sultan sonunda 4. Mehmet’in dünyaya gelmesiyle istediğine kavuşmuş oluyordu.

Torununu 4. Mehmet’in annesi Turhan Sultan ile yıllarca süren rekabeti Mahpeyker Kösem Sultan’ın bir gece odasında boğularak öldürülmesiyle son buldu.

Ertesi gün Kösem Sultan’ın saraydaki yandaşları da idam edildi.

 

Nurbanu Sultan

Henüz on yaşındayken Osmanlı korsanları tarafından kaçırılan Nurbanu Sultan zekâsıyla Hürrem Sultan’ın ilgisini çekmiş ve onun tarafından Manisa sancağına eğitime yollanmıştır.

Döndüğünde ise güzelliğiyle de Hürrem Sultan’ın beğenisini kazanmayı başaran Nurbanu Sultan Şehzade Selim ile evlenir ve Hürrem Sultan’ın gelini olur.

Şehzade Selim’in Nurbanu’nun aşkıyla yazdığı şiirler Divan Edebiyatı’nın en güzel örnekleri arasında yer alır.

Bunu takip eden yıllarda olmayacak olan olur ve tüm kardeşlerinin ölmesiyle Selim önce Kanuni’nin varisi ve sonra da Osmanlı Devleti’nin padişahı olur Nurbanu da sarayın tek kadın hâkimi durumuna gelir.

Sultan Selim’in hayatına başka kadınlar girse de hiçbiri Nurbanu Sultan kadar etkili olamaz.

Oğlu Murat’ın padişah olmasıyla birlikte Nurbanu Sultan valide sultan olur ve Hürrem Sultan gibi uzun zaman imparatorluğu perde arkasından yönetir.

Oğlunun karısı Safiye Sultan’la girdiği rekabete rağmen Nurbanu Sultan saray içindeki etkinliğini uzun süre devam ettirir.

Safiye Sultan

Entrikalarla dolu hayatı kitaplara konu olmuş bir başka padişah hasekisi de Safiye Sultan’dır.

Safiye Sultan güzelliğiyle önce Nurbanu Sultan’ın dikkatini çeker ve Nurbanu Sultan Safiye’yi bir servet ödeyerek oğlu 3. Murat’ın haremine alır.

3. Murat’ın Safiye Sultan’a olan aşırı düşkünlüğü Nurbanu Sultan’ın otoritesini tehdit eder dereceye geldiğinde Nurbanu Sultan, oğlunun gözünü başka kadınlara çevirmek için büyük çaba sarf ettiyse de Safiye Sultan hep padişahın gözdesi olarak kaldı.

Özellikle kayınvalidesinin ölümünden sonra devleti istediği gibi yönetti ve istediği kararların alınmasını sağladı.

Handan Sultan

Oğlu 1. Ahmet 13 yaşında tahta çıkınca Handan Sultan 2 yıl boyunca oğlu adına devleti yönetti. Güçlü bir konuma sahip olmasına rağmen hiçbir zaman kayınvalidesi Safiye Sultan ya da gelini Kösem Sultan kadar etkin olamadı. Bunda eşi olan 3. Mehmet’in hiçbir cariyesini haseki seviyesine çıkarmamış olmasının etkisi vardır.

3. Mehmet’in padişahlığı döneminde hep annesi Safiye Sultan’ın sözü geçmiştir. Handan Sultan ise oğlu 1.Ahmet’in padişahlığı döneminde kayınvalidesi Safiye Sultan kadar devlet işlerinde etkili olamaz. 1. Ahmet güçlü kişiliği sayesinde annesinin etkisinde kalmaz ve Handan Sultan geri planda kalır.

Hatice Turhan Sultan

1620’lerde doğduğu ve Ukraynalı yahut Polonyalı olduğu tahmin edilen Hatice Turhan Sultan, Hürrem ve Kösem gibi çok genç yaşta İstanbul Sarayı’na getirilmiş, haremde itina ile eğitilmiş, Sultan İbrahim’in karısı olmuş, daha sonra tahta geçecek olan Dördüncü Mehmed’i yani “Avcı Mehmed”i dünyaya getirmiş ve kocasının 8 Ağustos 1648’de tahttan indirilip yedi yaşındaki oğlu Mehmed’in tahta çıkması üzerine de “valide sultan” makamına yükselmişti.

Sarayın resmî olarak en güçlü kadını idi ama başında büyük bir dert vardı: Kayınvalidesi Mahpeyker Kösem Sultan...

Kayınvalide derdi 2 Eylül 1651’de halledildi ve Turhan Sultan, torunu Mehmed’i de ortadan kaldırma hazırlıklarına girişen Kösem Sultan’ı sarayda bir karşı darbe ile öldürttü ve o günden sonra otuz küsur sene boyunca imparatorluğun en güçlü kişisi oldu...

Oğlunun yaşının küçüklüğü sebebi ile bir çeşit “padişah naipliği” yapan Turhan Sultan artık devletin her işi ile bizzat meşgul oluyor, önde gelen idarecilere yazılı emirler gönderiyor, onlara akıl veriyor ve gerektiğinde de hesap soruyordu.

Turhan Sultan’ın Topkapı Sarayı Arşivi’nde muhafaza edilen emirlerinden bugüne kadar sadece birkaçı yayınlanmış ama tamamına ulaşılamamıştı.

Hatice Turhan Sultan tam 34 yıl valide sultanlık yaparak Osmanlı tarihinin en uzun süreli valide sultanı oldu.